Hợp đồng tương lai là một công cụ tài chính phái sinh phổ biến được sử dụng bởi các nhà đầu tư để phòng ngừa rủi ro hoặc kiếm lợi từ biến động giá của các tài sản cơ sở như vàng, dầu mỏ, ngũ cốc,... Bài viết này HCT sẽ cung cấp cho bạn một cái nhìn toàn diện về hợp đồng tương lai, bao gồm định nghĩa, đặc điểm, cách thức giao dịch, rủi ro và lợi ích.
1. Hợp đồng tương lai là gì?
Hợp đồng tương lai là thỏa thuận giữa hai bên mua và bán về việc giao dịch một tài sản nhất định với giá đã thỏa thuận trước tại một thời điểm cụ thể trong tương lai. Nói cách khác, hai bên đồng ý mua/bán tài sản với mức giá xác định hiện tại nhưng việc giao nhận sẽ diễn ra sau một khoảng thời gian nhất định.
>>>> XEM THÊM: Hợp đồng hoán đổi (SWAP) là gì? Đặc điểm và phân loại chi tiết các loại hợp đồng hoán đổi
2. Đặc điểm của hợp đồng tương lai
Tính chuẩn hóa: Hợp đồng tương lai được niêm yết và giao dịch trên Sở giao dịch hàng hóa (SGH) theo các quy định và tiêu chuẩn chung, đảm bảo tính minh bạch và công bằng cho tất cả các bên tham gia.
Tính thanh khoản cao: Hợp đồng tương lai được giao dịch liên tục trong suốt phiên giao dịch, giúp nhà đầu tư dễ dàng mua vào hoặc bán ra với giá thị trường.
Tính đòn bẩy cao: Nhà đầu tư chỉ cần đặt cọc một khoản tiền ký quỹ nhất định (thường là 10-20% giá trị hợp đồng) để tham gia giao dịch, cho phép họ sử dụng số vốn lớn hơn so với giá trị thực tế của tài sản.
Tính hai chiều: Hợp đồng tương lai cho phép nhà đầu tư thực hiện cả vị thế mua (long) và bán (short) dựa trên dự đoán của họ về biến động giá của tài sản cơ sở.
>>>> XEM THÊM: Hợp đồng quyền chọn là gì? Cách thức hoạt động ra sao
3. Phân loại hợp đồng tương lai
Theo loại tài sản cơ sở
Hợp đồng tương lai nông sản: Giao dịch các sản phẩm nông nghiệp như lúa mì, ngô, đậu tương, dầu đậu tương, v.v.
Hợp đồng tương lai năng lượng: Giao dịch các nguồn năng lượng như dầu thô, khí đốt tự nhiên, than, v.v.
Hợp đồng tương lai kim loại: Giao dịch các kim loại quý như vàng, bạc, bạch kim, paladium, v.v., và kim loại công nghiệp như đồng, nhôm, thép, v.v.
Hợp đồng tương lai chăn nuôi: Giao dịch các sản phẩm chăn nuôi như thịt lợn, thịt bò, sữa, v.v.
Hợp đồng tương lai nguyên liệu công nghiệp: Giao dịch các nguyên liệu thô được sử dụng trong sản xuất công nghiệp như cao su, bông, gỗ, v.v.
Theo phương thức giao nhận
Hợp đồng tương lai giao nhận thực tế (Physical delivery futures): Khi hợp đồng đáo hạn, nhà đầu tư sẽ nhận hoặc giao hàng hóa cơ sở. Loại hợp đồng này thường được sử dụng bởi các nhà sản xuất, nhà kinh doanh hoặc nhà đầu tư có nhu cầu thực tế về hàng hóa.
Hợp đồng tương lai thanh toán bằng tiền (Cash-settled futures): Khi hợp đồng đáo hạn, nhà đầu tư sẽ thanh toán khoản lãi/lỗ bằng tiền mặt, thay vì giao nhận hàng hóa cơ sở. Loại hợp đồng này phổ biến hơn do tính thanh khoản cao và dễ dàng quản lý rủi ro.
Theo thời hạn đáo hạn
Hợp đồng tương lai gần tháng (Near-month futures): Có thời hạn đáo hạn ngắn nhất, thường là 1-2 tháng. Loại hợp đồng này có tính thanh khoản cao và biến động giá mạnh.
Hợp đồng tương lai xa tháng (Far-month futures): Có thời hạn đáo hạn xa hơn, thường là 3 tháng trở lên. Loại hợp đồng này có tính thanh khoản thấp hơn nhưng biến động giá cũng nhẹ nhàng hơn.
Theo Sở giao dịch hàng hóa
Mỗi Sở giao dịch hàng hóa (SGH) sẽ niêm yết và giao dịch các loại hợp đồng tương lai khác nhau. Một số SGH nổi tiếng trên thế giới bao gồm:
Sở Giao dịch Hàng hóa Chicago (CME): Niêm yết các hợp đồng tương lai về dầu mỏ, vàng, ngũ cốc, v.v.
Sở Giao dịch Liên lục địa (ICE): Niêm yết các hợp đồng tương lai về năng lượng, kim loại, nông sản, v.v.
Sở Giao dịch Toàn cầu Intercontinental (ICE): Niêm yết các hợp đồng tương lai về năng lượng, kim loại, nông sản, v.v.
Sở Giao dịch Hàng hóa Singapore (SGX): Niêm yết các hợp đồng tương lai về dầu mỏ, vàng, khí đốt tự nhiên, v.v.
>>>> XEM THÊM: Hợp đồng kỳ hạn là gì? Đặc điểm, ứng dụng và lưu ý cụ thể
4. Cách thức giao dịch với hợp đồng tương lai
Để giao dịch hợp đồng tương lai, nhà đầu tư cần thực hiện các bước sau:
Bước 1: Mở tài khoản giao dịch tại công ty chứng khoán có cung cấp dịch vụ giao dịch phái sinh.
Bước 2: Nạp tiền vào tài khoản giao dịch.
Bước 3: Chọn loại hợp đồng tương lai muốn giao dịch (ví dụ: Hợp đồng tương lai vàng, Hợp đồng tương lai VN30).
Bước 4: Xác định vị thế giao dịch (mua - long hoặc bán - short).
Bước 5: Đặt lệnh mua/bán hợp đồng tương lai với số lượng mong muốn.
Bước 6: Theo dõi và quản lý vị thế giao dịch.
Bước 7: Thanh toán khoản lãi/lỗ khi hợp đồng đáo hạn hoặc trước khi đáo hạn nếu nhà đầu tư muốn đóng vị thế.
5. Giao dịch hợp đồng tương lai ở Việt Nam
Thị trường giao dịch hợp đồng tương lai tại Việt Nam được quản lý bởi Sở giao dịch Phái sinh Việt Nam (HNX) thuộc Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE). Hiện nay, HNX đang niêm yết và giao dịch 2 loại hợp đồng tương lai chính:
Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 (VN30F)
Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 (VN30F) là sản phẩm phái sinh được giao dịch trên Sở giao dịch Phái sinh Việt Nam (HNX) từ tháng 5/2017. VN30F phản ánh biến động giá của chỉ số VN30, đại diện cho 30 cổ phiếu có vốn hóa lớn nhất trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Đặc điểm của VN30F:
Tài sản cơ sở: Chỉ số VN30
Giá trị hợp đồng: 1 VN30F tương đương giá trị của 1 điểm VN30
Bước giá: 1 điểm VN30
Thời hạn giao dịch: 4 loại hợp đồng tương ứng với 4 tháng đáo hạn: tháng hiện tại, tháng kế tiếp, 2 tháng cuối quý gần nhất
Thời gian giao dịch: Phiên liên tục sáng (9h00' - 11h30'), phiên liên tục chiều (13h00' - 14h30') và phiên ATC (14h30' - 14h45')
Thanh toán: Thanh toán bằng tiền mặt khi hợp đồng đáo hạn
Lợi ích giao dịch VN30F:
Cơ hội kiếm lợi nhuận cao: VN30F cho phép nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy tài chính để kiếm lợi nhuận cao từ biến động giá của chỉ số VN30.
Phòng ngừa rủi ro: VN30F có thể được sử dụng để phòng ngừa rủi ro danh mục đầu tư cho các nhà đầu tư sở hữu cổ phiếu trong rổ VN30.
Đa dạng hóa danh mục đầu tư: VN30F giúp nhà đầu tư đa dạng hóa danh mục đầu tư bằng cách đầu tư vào thị trường chứng khoán Việt Nam mà không cần mua tất cả các cổ phiếu trong rổ VN30.
Tính thanh khoản cao: VN30F là sản phẩm phái sinh có tính thanh khoản cao, giúp nhà đầu tư dễ dàng mua vào hoặc bán ra với giá thị trường.
Rủi ro khi giao dịch VN30F:
Rủi ro biến động giá: Giá của chỉ số VN30 có thể biến động mạnh mẽ, dẫn đến thua lỗ cho nhà đầu tư nếu dự đoán sai hướng giá.
Rủi ro thanh toán: Nếu nhà đầu tư không có đủ khả năng thanh toán khoản lãi/lỗ khi hợp đồng đáo hạn, họ có thể bị thanh lý hợp đồng và chịu tổn thất tài chính.
Rủi ro thao túng thị trường: Thị trường phái sinh có thể bị thao túng bởi các nhà đầu tư lớn, ảnh hưởng đến giá cả và gây ra thua lỗ cho nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Rủi ro do thiếu kiến thức và kinh nghiệm: Giao dịch VN30F đòi hỏi kiến thức và kinh nghiệm chuyên môn về thị trường tài chính. Việc thiếu hụt kiến thức và kinh nghiệm có thể dẫn đến những quyết định đầu tư sai lầm và thua lỗ.
>>>> XEM THÊM: Thời gian giao dịch hàng hóa phái sinh tại HCT
Hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ (HĐTL TPCP)
Giao dịch dựa trên trái phiếu Chính phủ Việt Nam, giúp nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro lãi suất.
Đặc điểm của HĐTL TPCP:
Tài sản cơ sở: Rổ trái phiếu Chính phủ kỳ hạn 5 năm do Bộ Tài chính quy định
Giá trị hợp đồng: 1 HĐTL TPCP tương đương giá trị 1 tỷ đồng mệnh giá trái phiếu Chính phủ
Bước giá: 1.000 đồng
Thời hạn giao dịch: 4 loại hợp đồng tương ứng với 4 tháng đáo hạn: tháng hiện tại, tháng kế tiếp, 2 tháng cuối quý gần nhất
Thời gian giao dịch: Phiên liên tục sáng (9h00' - 11h30'), phiên liên tục chiều (13h00' - 14h30') và phiên ATC (14h30' - 14h45')
Thanh toán: Thanh toán bằng tiền mặt khi hợp đồng đáo hạn
Lợi ích giao dịch HĐTL TPCP:
Phòng ngừa rủi ro lãi suất: HĐTL TPCP giúp nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro lãi suất trong danh mục đầu tư trái phiếu Chính phủ hoặc các tài sản nhạy cảm với lãi suất.
Kiếm lợi nhuận từ biến động giá trái phiếu Chính phủ: HĐTL TPCP cho phép nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy tài chính để kiếm lợi nhuận cao từ biến động giá của trái phiếu Chính phủ.
Đa dạng hóa danh mục đầu tư: HĐTL TPCP giúp nhà đầu tư đa dạng hóa danh mục đầu tư bằng cách đầu tư vào thị trường trái phiếu Chính phủ mà không cần mua tất cả các trái phiếu trong rổ HĐTL TPCP.
Tính thanh khoản cao: HĐTL TPCP là sản phẩm phái sinh có tính thanh khoản cao, giúp nhà đầu tư dễ dàng mua vào hoặc bán ra với giá thị trường.
Rủi ro khi giao dịch HĐTL TPCP:
Rủi ro biến động giá trái phiếu Chính phủ: Giá của trái phiếu Chính phủ có thể biến động do nhiều yếu tố như chính sách tiền tệ, tình hình kinh tế vĩ mô, v.v., dẫn đến thua lỗ cho nhà đầu tư nếu dự đoán sai hướng giá.
Rủi ro thanh toán: Nếu nhà đầu tư không có đủ khả năng thanh toán khoản lãi/lỗ khi hợp đồng đáo hạn, họ có thể bị thanh lý hợp đồng và chịu tổn thất tài chính.
Rủi ro thao túng thị trường: Thị trường phái sinh có thể bị thao túng bởi các nhà đầu tư lớn, ảnh hưởng đến giá cả và gây ra thua lỗ cho nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Rủi ro do thiếu kiến thức và kinh nghiệm: Giao dịch HĐTL TPCP đòi hỏi kiến thức và kinh nghiệm chuyên môn về thị trường tài chính và thị trường trái phiếu Chính phủ. Việc thiếu hụt kiến thức và kinh nghiệm có thể dẫn đến những quyết định đầu tư sai lầm và thua lỗ.
>>>> XEM THÊM: Kinh nghiệm đầu tư hàng hóa phái sinh làm giàu cho người mới
6. Ưu điểm và rủi ro khi giao dịch hợp đồng tương lai
Ưu điểm
Giao dịch hợp đồng tương lai cũng mang lại nhiều lợi ích cho nhà đầu tư, bao gồm:
Cơ hội kiếm lợi nhuận cao: Hợp đồng tương lai cho phép nhà đầu tư tận dụng đòn bẩy tài chính để kiếm lợi nhuận cao từ biến động giá của tài sản cơ sở.
Phòng ngừa rủi ro: Hợp đồng tương lai có thể được sử dụng để phòng ngừa rủi ro giá cho các nhà sản xuất, nhà kinh doanh hoặc nhà đầu tư sở hữu tài sản cơ sở.
Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Hợp đồng tương lai giúp nhà đầu tư đa dạng hóa danh mục đầu
Rủi ro
Giao dịch hợp đồng tương lai tiềm ẩn nhiều rủi ro, bao gồm:
Rủi ro biến động giá: Giá của tài sản cơ sở có thể biến động mạnh mẽ, dẫn đến thua lỗ cho nhà đầu tư nếu dự đoán sai hướng giá.
Rủi ro thanh toán: Nếu nhà đầu tư không có đủ khả năng thanh toán khoản lãi/lỗ khi hợp đồng đáo hạn, họ có thể bị thanh lý hợp đồng và chịu tổn thất tài chính.
Rủi ro thao túng thị trường: Thị trường phái sinh có thể bị thao túng bởi các nhà đầu tư lớn, ảnh hưởng đến giá cả và gây ra thua lỗ cho nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Rủi ro do thiếu kiến thức và kinh nghiệm: Giao dịch hợp đồng tương lai đòi hỏi kiến thức và kinh nghiệm chuyên môn về thị trường tài chính. Việc thiếu hụt kiến thức và kinh nghiệm có thể dẫn đến những quyết định đầu tư sai lầm và thua lỗ.
Kết luận
Hợp đồng tương lai hàng hóa phái sinh là công cụ đầu tư tiềm năng với nhiều lợi ích. Tuy nhiên, cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Do vậy, nhà đầu tư cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi tham gia thị trường hợp đồng tương lai hàng hóa phái sinh. Nên trang bị đầy đủ kiến thức về thị trường, các chiến lược giao dịch và các công cụ quản lý rủi ro để có thể đầu tư hiệu quả và an toàn.
Thông tin liên hệ:
Địa chỉ: Tầng 3, 04 Nguyễn Thái Bình, Phường 4, Quận Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh.
Chi nhánh Hà Nội: Tầng 2 Tòa nhà PCC1, Số 44 Triều Khúc, Phường Thanh Xuân Nam, Quận Thanh Xuân, Hà Nội.
Hotline: 1900.636.909
Website: https://hct.vn/
