Hợp đồng quyền chọn là một trong những loại hợp đồng quan trọng và cần thiết trong giao dịch. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rõ về loại hợp đồng này. Trong bài viết này, HCT sẽ chỉ cho bạn về định nghĩa cơ bản cũng như cách thức hoạt động của nó nhé!
>>>> TÌM HIỂU THÊM: Đầu tư hàng hóa phái sinh | Thị trường giao dịch hàng hóa phái sinh
1. Tìm hiểu về hợp đồng quyền chọn ở Việt Nam
Hợp đồng quyền chọn là một cam kết, thỏa thuận bằng văn bản về một giao dịch tài sản cơ sở với giá xác định trong giao dịch tương lai hàng hóa giữa bên mua và bên bán. Ở trong loại hợp đồng này, người ở bên mua có quyền lựa chọn có hoặc không thực hiện giao dịch (trong tương lai) bằng việc trả một khoản phí nhất định cho bên người bán.
Ví dụ:
Vào ngày 20/03/2022, công ty X mua từ công ty Y một hợp đồng quyền chọn ở Việt Nam mua 30.000 bộ quần áo với giá 100.000 đồng/bộ, thời hạn là 6 tháng. Trong đó:
- Người mua quyền chọn: Công ty X.
- Người bán quyền chọn: Công ty Y.
- Tài sản cơ sở: Quần áo.
- Giá thực hiện: 100.000 đồng/bộ.
- Ngày đáo hạn: 20/102/2022.
Theo những căn cứ vào hợp đồng trên, công ty X có quyền mua hoặc không mua 30.000 bộ quần áo vào ngày đáo hạn 20/10/2022. Nếu công ty X chọn quyền mua thì công ty Y phải có nghĩa vụ bán cho công ty Y 30.000 bộ quần áo với giá 100.000 đồng/bộ ( Dù mức giá đó có cao hơn hay thấp hơn giá thực hiện).
2. Cách thức hoạt động của hợp đồng tùy chọn
Hợp đồng quyền chọn có hai dạng cơ bản là quyền chọn mua và quyền chọn bán.
2.1 Quyền chọn mua (Call option)
Hợp đồng quyền chọn mua là một hợp đồng giữa 2 bên người mua và người bán. Trong đó, một bên cho phép bên còn lại có quyền mua vào một khoảng thời gian nhất định (Kiểu Mỹ) hoặc vào một ngày nhất định (Kiểu châu Âu) trong tương lai cho một loại chứng khoán tại một mức giá, một số lượng nhất định.
Người bán Call Option nhận được một khoản phí từ người mua Call Option. Khoản phí này được gọi là tiền cược.
Người mua Call Option là người có quan điểm là mức giá đó sẽ tăng lên vào thời điểm thanh toán.
Đến thời hạn thực hiện hợp đồng, nếu giá thị trường cao hơn giá thực hiện ghi trong hợp đồng thì người thực hiện quyền mua Call Option có quyền thực hiện quyền mua của mình.
Hợp đồng quyền chọn mua
>>>> XEM THÊM: Hợp đồng hoán đổi (SWAP) là gì? Đặc điểm và phân loại chi tiết các loại hợp đồng hoán đổi
2.2 Quyền chọn bán (Put option)
Hợp đồng quyền chọn bán là một loại hợp đồng giữa 2 bên người mua và người bán. Trong đó, một bên cho phép bên còn lại có quyền bán vào một khoảng thời gian nhất định (Kiểu Mỹ) hoặc vào một ngày nhất định (Kiểu châu Âu) trong tương lai cho loại chứng khoán tại một mức giá, một số lượng nhất định.
Người bán Put Option nhận được một khoản phí từ người mua Put Option. Khoản phí này được gọi là tiền cược.
Người mua Put Option là người có quan điểm là mức giá đó sẽ giảm xuống vào thời điểm thanh toán.
3. Các yếu tố của một hợp đồng quyền chọn là gì?
Các yếu tố mà loại hợp đồng này bắt buộc phải có bao gồm:
Giá thực hiện: Mức giá được sử dụng để làm căn cứ để thực hiện quyền chọn mua hoặc quyền chọn bán. Đây là mức giá được thiết lập từ trước.
Loại quyền chọn: Quyền chọn bán hoặc quyền chọn mua.
Giá quyền chọn: Còn được gọi là phí quyền chọn. Nhà đầu tư phải trả phí quyền chọn cho quyền mà mình lựa chọn do hợp đồng cấp. Mỗi quyền chọn mua sẽ có một người mua tăng giá và một người bán giảm giá và ngược lại.
Ngày thực hiện: Ngày mà hợp đồng được thực thi, ngày mà hợp đồng có hiệu lực.
Ngày đáo hạn: Ngày mà hợp đồng hết thực thi, là ngày cuối cùng hợp đồng có hiệu lực. Do đó, các nhà đầu tư phải đưa ra được lựa chọn mua hoặc bán trước ngày này.
Tài sản: Tên hàng hóa phái sinh cơ sở và khối lượng dược bán hoặc mua theo quyền.
Các yếu tố của một hợp đồng quyền chọn cần có
>>>> ĐỪNG BỎ LỠ: Giao dịch năng lượng là gì? Cách thức giao dịch tại HCT
4. 8 dạng hợp đồng quyền chọn mua trong chứng khoán phái sinh
Quyền chọn châu Âu (European Option): Thực hiện quyền đúng vào ngày đáo hạn.
Quyền chọn Mỹ (American Option): Thực hiện quyền bất kỳ thời điểm nào trước ngày đáo hạn.
Quyền chọn Bermudan (Bermudan Option): Thực hiện quyền trước ngày đáo hạn, vào ngày đã được xác định rõ.
Quyền chọn châu Á (Asian Option): Thực hiện thanh toán trước ngày đáo hạn, trong một khoảng thời gian nhất định bằng khoản thanh toán bù trừ được xác định bằng trung bình giá tài sản gốc.
Quyền chọn rào cản (Barrier Option): Thực hiện chỉ khi giá của tài sản gốc phải vượt qua một ngưỡng nhất định trước đó.
Quyền chọn kép (Binary Option): Loại hình quyền chọn tất cả hoặc không có gì. Nếu như tài sản gốc phù hợp với điều kiện được xác định từ trước lúc đáo hạn thì việc thanh toán đầy đủ giá trị sẽ được diễn ra.Trong trường hợp không phù hợp thì nó sẽ đáo hạn mà không có giá trị gì.
Quyền chọn kỳ cục (Exotic Option): Có thể bao gồm các cấu trúc tài chính phức tạp. Đây là loại hình phạm trù rộng của các quyền chọn.
Quyền chọn Vani (Vani Option): Tất cả các loại quyền chọn còn lại, không phải quyền chọn kỳ cục.
Quyền chọn Mỹ và quyền chọn châu Âu là hai loại hình thường gặp nhất hiện nay.
5. Đặc điểm hợp đồng quyền chọn
Ở trong chứng khoán phái sinh, hợp đồng quyền chọn là một trong bốn lại hợp đồng tiêu biểu. Dưới đây là một vài đặc điểm mà bạn cần biết:
5.1 Không cần chuẩn hoá
Một trong những đặc điểm tiêu biểu của loại hợp đồng này so với các loại hợp đồng khác trong chứng khoán phái sinh đó là không cần chuẩn hoá. Điều này có nghĩa là, bạn không cần chuẩn hoá khối lượng tài sản cơ bản, giá trị, các điều khoản. Bất kỳ loại tài sản nào đều có thể là tài sản của loại hợp đồng này.
5.2 Không niêm yết và giao dịch trên thị trường OTC
Tính thanh khoản của loại hợp đồng này thấp hơn so với các loại hợp đồng khác bởi vì loại hợp đồng này không được niêm yết và giao dịch trên thị trường phái sinh hàng hóa OTC.
5.3 Không cần ký quỹ
Đặc điểm cuối cùng của loại hợp đồng này đó là bạn không cần phải thực hiện ký quỹ. Bên người mua quyền chọn có nghĩa vụ trả phí cho bên người bán sau khi ký hợp đồng. Bên người bán quyền chọn sẽ nhận chi phí từ bên mua và thực hiện các nghĩa vụ đối với bên mua.
>>>> ĐỪNG BỎ LỠ: Hợp đồng kỳ hạn là gì? Đặc điểm, ứng dụng và lưu ý cụ thể
6. Quyền và nghĩa vụ của hai bên khi tham gia hợp đồng
Bảng sau sẽ thống kê đầy đủ quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia hợp đồng tùy chọn mà bạn có thể tham khảo:
7. Các trường hợp khi mua hợp đồng quyền chọn
Thông thường sẽ có hai trường hợp có thể xảy ra trong khi mua một hợp đồng quyền chọn:
Trường hợp 1: Giá thị trường < Giá thực hiện: Hợp đồng sẽ được coi là vô dụng, nhà đầu tư sẽ bỏ quyền chọn của mình.
Trường hợp 2: Giá thị trường > Giá thực hiện: Nhà giao dịch có thể chọn quyền thực hiện hợp đồng để kiếm lợi nhuận.
8. Phí thực hiện quyền chọn
Giá trị của phí thực hiện quyền chọn có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố. Nhà đầu tư hoàn toàn có thể giả định mức phí để thực hiện quyền chọn. Các yếu tố này phụ thuộc vào 4 nhân tố như Giá thực hiện, giá tài sản cơ sở, biến động của thị trường (Chỉ số của thị trường) và thời gian còn lại cho đến ngày đáo hạn.
9. Nhược điểm của hợp đồng quyền chọn mua
9.1 Ưu điểm
Những ưu điểm của loại hợp đồng này bao gồm:
Giúp các nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro thị trường đối với các vị thế sẵn có.
Đầu tư linh hoạt hơn trong việc đầu cơ giá của tài sản cơ sở.
Đầu tư với nhiều chiến lược giao dịch kết hợp, nhiều phần thưởng riêng biệt hay tiềm ẩn nhiều cơ chế rủi ro.
Dù thị trường có tăng, giảm, giữ nguyên thì vẫn có khả năng thu được lợi nhuận.
9.2 Nhược điểm
Những nhược điểm của loại hợp đồng này bao gồm:
Cơ chế và tính phí đôi khi còn phức tạp, khó hiểu.
Có rủi ro cao, đặc biệt là đối với người bán.
Giao dịch và chiến lực phức tạp hơn so với chứng khoán thông thường.
Có tính thanh khoản thấp.
Giá trị của quyền chọn biến động liên tục, đôi khi có xu hướng giảm khi gần đến ngày đáo hạn.
10. So sánh hợp đồng quyền chọn và hợp đồng tương lai
10.1 Điểm giống
Điểm giống nhau giữa hợp đồng quyền chọn và hợp đồng tương lai bao gồm:
Đều là một loại hình của chứng khoán phái sinh. Cả 2 loại đều có tài sản cơ sở là: Chứng chỉ quỹ, cổ phiếu,..
Nhà đầu tư phải trả một mức phí nhất định để mua hợp đồng.
Có 2 phương thức thanh toán chính là: Chuyển giao tài sản cơ sở và thanh toán tiền mặt.
Thời gian đáo hạn được xác định cụ thể.
Được trung tâm bù trừ đảm bảo thanh toán.
Các nhà đầu tư thực hiện hình thức chuyển giao tài sản với nhau.
10.2 Điểm khác
>>>> KHÁM PHÁ THÊM:
Hợp đồng tương lai dầu Brent là gì? Các yếu tố tác động giá
Hợp đồng tương lai cà phê trên sàn hàng hóa giao dịch
HCT hy vọng rằng bài viết vừa rồi về hợp đồng quyền chọn đã giúp ích được nhiều cho bạn, đặc biệt là những người mới tìm hiểu về lĩnh vực này. Nếu bạn có bất cứ thắc mắc nào về lĩnh vực đầu tư nói chung hoặc chứng khoán phái sinh nói riêng thì hãy liên hệ với HCT để chúng tôi có thể hỗ trợ bạn nhanh chóng nhé!
Thông tin liên hệ:
● Địa chỉ: 151 Hoa Lan, Phường 2, Quận Phú Nhuận, Thành Phố Hồ Chí Minh
● Hotline: 1900 636 909
● Website: https://hct.vn/